Siku kuu ya Uongofu wa Mtume Paulo

Sikukuu ya Wongofu wa Mtume Paulo ni sikukuu inayoadhimishwa katika mwaka wa kiliturujia Januari 25, ikinukuu uongofu wake. Mbali na kanisa Katoliki, sikukuu hia pia inaadhimishwa na makanisa mbalimbali ya Mashariki Orthodox, Oriental Orthodox, Anglikana na makanisa ya Kilutheri. Kutokana na kuadhimishwa na makanisa haya mbalimbali, sikukuu hii inakua ni hitimisho la wiki ya maombi ya kuombea Umoja wa Wakristu duniani. Wiki hii ya maombi hufanyika kila mwaka kuanzia Januari 18 mpaka Januari 25

Mtakatifu Paulo alizaliwa kati ya miaka 7-10 BK katika familia ya Kiyahudi ya kabila la Benyamini (Israeli) na madhehebu ya Mafarisayo iliyoishi katika mji wa Tarsus (kwa sasa mji huo uko sehemu ya kusini mashariki ya nchi ya Uturuki).

Jina lake la kwanza (la Kiebrania) lilikuwa Sauli, lakini kadiri ya desturi ya wakati ule alikuwa pia na jina la Kigiriki: Paulos kutoka Kilatini Paulus. Mwenyewe alikuwa na uraia wa Roma kama wananchi wote wa Tarsus. Angali kijana alisomea ualimu wa Sheria (yaani wa Torati) huko Yerusalemu chini ya mwalimu maarufu Gamalieli wa madhehebu ya Mafarisayo. Akishika dini yake kwa msimamo mkali akawa anapinga Ukristo kwa kuwakamata, kuwatesa na hata kuwaua Wakristo, kama vile Stefano Mfiadini mpaka alipotokewa na Yesu Kristo mfufuka akiwa njiani kwenda Damaski (kwa umuhimu wake katika historia ya wokovu habari hii inasimuliwa mara tatu katika kitabu cha Matendo ya Mitume: 9:1-19; 21:12-18 na 22:5-16). Jibu lake kwa Yesu lilikuwa (Mdo 22:10): "Nifanye nini, Bwana?"

Baada ya Wongofu na baada ya kufanya utume katika mazingira ya Kiarabu, Tarsus na Antiokia alianza kufanya safari za kitume, akienda mbali zaidi na zaidi, akilenga kumhubiri Yesu mahali ambapo bado hajafahamika, hata Hispania.

Ilikuwa kawaida yake kuanzisha Kanisa katika miji mikubwa ili toka huko ujumbe ufike hadi vijijini.

Muda wote wa utume wake Paulo alipambana na dhuluma kutoka kwa Wayahudi wenzake na matatizo mengine kutoka Wakristo wenye msimamo tofauti na wa kwake hasa kuhusu haja ya kufuata masharti ya Agano la Kale ili kupata wokovu.

Hatimaye alikamatwa na wapinzani wake Wayahudi mjini Yerusalemu, lakini askari wakoloni walizuia asiuawe. Baada ya hapo alilazimika kukaa gerezani akisubiri hukumu ya Dola la Roma, kwanza Kaisaria Baharini miaka miwili, halafu akakata rufaa kwa Kaisari akapelekwa Roma, alipofika mwaka 61 akakaa miaka miwili tena kifungo cha nje katika nyumba ya kupanga.

Aliuawa nje ya kuta za Roma kwa kukatwa kichwa wakati wa dhuluma za Nero kati ya mwaka 64 na 67 B.K. Kati ya barua nyingi alizoandikwa kwa makanisa ya Thesalonike, Korintho, Galatia, Roma, Filipi, Kolosai,Efeso, kwa viongozi Wakristo kama Timotheo na Tito, tena kwa Filemoni, katika Agano Jipya zinatunzwa 13. Ukubwa na ubora wa mchango wa Paulo unaeleweka tukizingatia kwamba alifanya kazi na kuandika kabla ya vitabu vya Agano Jipya kupatikana. Ndiye aliyeanza kuliandika akipanua mawazo aliyoyapokea katika Kanisa kwa kuzingatia Agano la Kale na mang’amuzi yake mwenyewe.

Tafakari ya Sikukuu ya Ubatizo wa Bwana

Sikukuu ya Ubatizo wa Bwana ni sikukuu yetu. Ni sikukuu inayotukumbusha ubatizo wetu. Tunapofanya sherehe hii, swali linalokuja kichwani mara moja ni hili: ubatizo wa Yohane ni ubatizo wa toba, iweje Yesu asiye na dhambi abatizwe? Yesu mwenyewe anajibu swali hili katika Injili ya Matayo. Wakati Yohane anasitasita kumbatiza, Yesu anamwambia:“Kubali sasa hivi; kwa kuwa ndivyo itupasavyo kuitimiza haki yote“ (Mt 3: 15).

Yesu anataka “kutimiza haki yote“. Katika kutwaa mwili anatwaa ubinadamu dhaifu, na katika ubatizo wake anatwaa dhambi ya ulimwengu. Anataka “kutimiza haki yote“, ile haki ambayo wazazi wetu wa kwanza wangepaswa kuitimiza; yaani, kuisikiliza sauti ya Mungu na kutimiza mapenzi ya yule aliyewaumba. Utii wa Yesu unaifungua mbingu. Mbingu zilizofungwa kwa dhambi, zinafunguliwa kupitia yule aliyekuwa tayari kutimiza haki ya Mungu. Mbingu zinafunguka, ili Mungu apate kumfunua Yesu kama mwana wake mpendwa. Ni mwana mpendwa kwa sababu yuko tayari kutimiza haki yote ya Mungu. Mbingu zinafunguka ili kwamba sisi kwa kupitia yeye, aliye mlango tufunguliwe mlango wa mbingu kama tutatimiza haki yote. Kuanzia hapo sote tunakuwa wana wa Mungu katika Mwana wa Mungu.

Ubatizo ndiyo mlango wa imani. Imani ndiyo inayotuelekeza kwa Mungu. Wakati wa Kanisa la mwanzo mtu aliulizwa: “Unaomba nini katika Kanisa?“ Naye alipaswa kujibu, “imani“. Imani ndiyo mlango wazi unaotuelekeza kwa Mungu. Imani ndiyo miguu inayotuwezesha kutembea na kuingia kupitia “mbingu zilizofunguka“.

Epifania - Siku kuu ya Toleo la Bwana

Kila tarehe 6 Januari,  Kanisa linasheherekea   Siku kuu ya "Toleo la Bwana" inayotambulika kama Epifania. Hii ni Sherehe ambayo Mfalme Masiha anajitambulisha wazi katika Ulimwengu. Injili ya Mathayo 2:1-2 inazungumzia Mamajuzi waliofuata mwongozo wa nyota ili wakamwone Masiha na kumsujudia. Ni kwa njia ya nyota, Mamajusi wanaweza kufika mahali alipokuwa na wakaweza kumsujudia na kumpatia zawadi zao. Kumbe Yesu Kristo Masiha ni nyota inayaangaza na kuongoza maisha yetu mpaka mwisho wa nyakati hadi kufika mbinguni. Katika Siku kuu ya Krismasi tarehe 25 Disemba, Kristo anajitoa katika watu ulimwenguni. Siku kuu ya Toleo la Bwana yaani "Epifania" Mamajusi wanawakilisha watu wote ulimwenguni wanaojitolea kwa Bwana kwa kumwabudu, kumwamini na kumsujudia

MIMBARI ZILIZOSIMAMISHWA NA MAENDELEO YA KISASA

“Kama Mt. Paulo angeishi leo”, anasema Mwenyeheri Giacomo Alberione, mwanzilishi wa watawa wa Mtakatifu Paulo, “angefanya bidii ya kutumia mimbari za juu zaidi zilizosimamishwa na maendeleo ya kisasa: uchapishaji, sinema, redio, televisheni”. Wakati Mwenyeheri Giacomo akisema hayo, na mpaka mauti ilipomfika, ulimwengu ulikuwa bado haujajizamisha katika matumizi ya mawasiliano ya kisasa zaidi kama intaneti. Mwenyeheri Alberione amefariki mwaka 1971 wakati mapinduzi ya mtandao yameshika kasi miaka ya 90 baada ya mwanasayansi Tim Berners-Lee wa Uingereza kugundua matumizi ya mtandao mnamo mwaka 1989 kwa namna tunayokuwa nayo leo.

Katika ulimwengu wa kisasa, njia za mawasiliano ya jamii: magazeti, televisheni, radio, intaneti n.k, zinabaki kuwa “mfereji” mpana, wenye nguvu na wenye uwezo wa ajabu katika kufikisha ujumbe na kushawishi mwelekeo wa jamii karibu juu ya kila jambo. Mfereji huu pia umethibitisha kuwa na uwezo wa kupitisha “maji masafi” na hata “maji machafu” pia.

Intaneti, kama ilivyo kwa kila jambo na kila kitu, katika yenyewe haina tatizo. “ Hakuna kitu kilicho najisi kwa asili yake” (Rum. 14:14). Uzuri au ubaya wa kila jambo unajidhihirisha katika matumizi. Mwanadamu kupitia paji la akili, mang’amuzi na ubunifu anaweza kuendeleza kazi ya uumbaji au kuiharibu. Njia za mawasiliano ya kijamii zinapewa sura na mwanadamu pale anapozitumia katika kufikisha ujumbe kwa jamii

Mwanadamu anaweza, katika kuzitumia njia hizi, akaifikishia jamii sura ya kutisha na kukatisha tamaa au sura ya matumaini na yenye kuweza kurahisisha ujenzi wa dhamiri ya jamii. Lakini hata pale inapotokea kuwa njia na vyombo vya mawasiliano ya jamii vinawasilisha sura isiyopendeza kwa kufikisha ujumbe usio sahihi na wa kubomoa badala ya kujenga, hatupaswi kuvikimbia. Kwa sababu hii ni njia, na hivi ni vyombo visivyoepukika vya mawasiliano ya haraka. Ni umuhimu huu ndiyo unaotufanya kuvitumia ili kuonesha upande mwingine, yaani jinsi vyombo hivi vinavyoweza kutumika kujenga na kuielimisha jamii.

Tusipovitumia vyombo vya mawasiliano ya kijamii kupitishia “maji safi”, wale wanaoutumia kupitishia “maji machafu” wanazidi kudhihirishia kuwa hawana muda wa kupoteza na kubweteka. Wako kazini! Na hiyo ndio kazi yao na lengo lao!

Tusipoutumia mfereji huu kupitishia “maji safi” tutakuwa pia tunawanyima fursa wale wote ambao wangependa kuangalia kwa makini pande mbili za sarafu, tena kwa haraka kupitia njia hii ya mawasiliano. Zaidi sana tutakuwa tunawanyima wale wote ambao wanatumia vyombo vya njia za mawasiliano kupata fursa mbadala inayoweza kuwasaidia kujua, kupima, kulinganisha lipi ni sahihi na lipi si sahihi na kisha kuchagua ni njia ipi wafuate wakiongozwa na uhuru wa utashi na dhamiri zao

Kanisa linavipa vyombo vya mawasiliano ya jamii umuhimu mkubwa. Hii ni kwa sababu vina nafasi muhimu katika uinjilishaji. Zaidi ya hayo, vyombo vya mawasiliano ya jamii vinawasaidia waamini kupata habari mbalimbali juu na hata dhidi ya imani  yao jambo linalowasaidia kukomaa katika safari yao ya imani.

Kanisa la karne za mwanzo lilijikuta pia likikabiliwa na changamoto za wakati wake, nyingi zikifanana karibu na hizi za nyakati zetu, hususani katika hitaji la kukuza uwezo wa kupambanua na kuchagua jambo lipi ni la kweli na sahihi katika elimu na mtaala wa ulimwengu wa “kipagani”. Ikumbukwe kuwa wakati wa kipindi cha Kanisa la mwanzo na hasa wakati wa kipindi cha Mababa wa Kanisa wa karne ya nne na ya tano, mtaala wa elimu ya wakati huo ulikuwa ule wa shule za “kipagani”. Katika shule hizi walisoma wapagani na wakristo pia. Kazi za fasihi ziliyosomwa mashuleni zilikuwa ni za “kipagani”. Kazi za fasihi, historia na falsafa zilizotumika wakati huo zilikuwa zile za elimu ya kilatini na kiyunani (classical), za akina Homer, Tucidide, Cicero, Virgil, Plato, Aristotle n.k.  Waalimu maarufu wa kipagani kama Libanio ndio waliowafundisha Mababa wa Kanisa maarufu kama Yohane Krisostom.  

Msisitizo wa Kanisa la wakati huo ulikuwa ni juu ya katekesi ya imani na umakini wa wanafunzi wakristo katika kuweza kupambanua yale wanayojifunza shuleni. Mababa wa Kanisa ambao walikuwa ni “makatekista” mashuhuri waliwasisitizia wanafunzi wakristo kujifunza kuchuja yale waliyojifunza shule kwa mwanga wa imani yao. 

Mt. Basili Mkuu, kwa mfano, katika hotuba yake  kwa vijana anasema: Kwa upande wetu, ni lazima tuhudhurie mihadhara hii tukiiga mfano wa nyuki. Nyuki hawatui juu ya kila ua pasipo kuchagua, na hata juu ya maua yale ambayo juu yake wanatua hawachukui kila kitu, wanapokuwa tayari wamechukua kile kinachofaa, wanaacha kile kisichofaa: hata sisi, kama tuna hekima, tukishachukua kutoka kwao (waandishi wapagani) kile kinachotufaa, na kinachopatana na ukweli, tunaacha makombo ( Hotuba kwa vijana, 4).

Kimsingi, Mababa wa Kanisa waling’amua kuwa si kila kilichomo katika mafundisho ya kipagani ni ubatili. Waling’amua kuwa ilikuwamo hekima pia katika mafundisho hayo. Ndiyo maana, Kanisa halikuacha kutoa elimu ya falsafa ya Wayunani kwa sababu liliamini kuwa hiyo ni njia mojawapo ya kuweza kufikisha ujumbe wake kwa jamii ya wasomi wa wakati huo. Mt. Justino (c. 100-165) anasema, kama Agano la Kale linatuelekeza kwa Kristo kama jinsi taswira inavyotuelekeza kwenye uhalisia inaouwakilisha, basi falsafa ya kiyunani nayo inatuelekeza  kwa Kristo na Injili, kama jinsi sehemu ya kitu isivyokamilika bila kuungana na kitu kizima. Kadiri ya Mt Justino , Agano la Kale na falsafa ya kiyunani ni njia mbili zinazotuelekeza kwa Kristo.

Umuhimu wa kuwasilisha na kufafanua imani yetu na mafundisho ya Kanisa ndio inayotuvuta kuingia ulingoni ili nasi tuweze kutoa mchango watu, hata kama ni mdogo, kupitia “mimbari” hii ya kisasa.

Amepata kuandika Svetonio, mwanahistoria wa kirumi (c. 69-122) juu ya Kaisari Tito Flavio aliyetawala kati ya mwaka 79-81 BK (Tito alikuwa  moja ya makaisari wa Kirumi walioheshimiwa na kupendwa sana)   akisema kuwa Tito alijiwekwa utaratibu wa kuhakikisha kuwa siku haipiti bila kutenda tendo jema lenye kuleta faraja na matumaini kwa yeyote anayemwendea.  Siku moja akiwa mezani wakati wa chakula cha jioni, Tito aligundua kuwa siku hiyo ilipita na hakuwa amefanya tendo lolote jema. Ghafla alipaaza sauti akasema: “Amici, diem perdidi!” Rafiki zangu, nimepoteza siku! Tusingependa nasi kupoteza fursa ya kutumia mimbari hii ya teknolojia ya kisasa.

Na Fr. Ray Saba